- Sıcak dalgası nedir? Neden oluşur?
Sıcak dalgası, uzun süreli yüksek sıcaklık dönemlerini ifade ediyor. Sıcak dalgalarının iklim değişikliği sonuç oluşan küresel ısınmanın bir sonucu olduğu bilimsel olarak kanıtlanmış durumda. Küresel ısınma arttıkça sıcak dalgalarının sıklığı ve şiddeti de giderek artıyor. Bu durum ciddi halk sağlığı sorunlarına da yol açıyor.
- Sıcak dalgaları ile ne tür sağlık sorunları ortaya çıkabilir?
Sıcak dalgaları ile ölümler arasında bir ilişki olduğu çok sayıda bilimsel araştırma ile kanıtlanmıştır. Bu konuda az sayıda da olsa ülkemizden de çalışmalar vardır. Bilimsel kanıtlar sıcakla ilişkili ölümlerin mevcut kronik hastalıkların aşırı sıcaklar sırasında yönetiminin zorlaşması nedeniyle olduğuna işaret etmektedir. Kalp damar hastalıkları, diyabet, böbrek yetmezliği ve benzeri sağlık sorunlarının yönetimi aşırı sıcakla birlikte zorlaşmaktadır.
Bunun dışında sıcakla doğrudan ilişkili hastalıklar da vardır. Sıcak çarpması, sıcak bitkinliği, ısı krampları, güneş yanığı ve sıcakla ilişkili döküntüler (isilik) bu hastalıklardandır. Özellikle sıcak çarpması ölümcül ve çok tehlikelidir. Belirtilerini bilmek ve zamanında doğru müdahaleye etmek hayat kurtarıcı olabilir.
- Sıcak dalgasında kimler risk altındadır?
Aslında herkes risk altındadır. Kimse ben gencim, sağlıklıyım bana bir şey olmaz dememeli. Araştırmalar erkeklerin kadınlardan biraz daha fazla risk altında olduğunu bildiriyor. Bazı gruplar ise özellikle daha fazla ve hızlı etkilenebilir. Riski yüksek gruplar yaşlılar, bebek ve çocuklar, hamileler, engelli bireyler ve açık havada çalışanlardır. Bu yüksek riskli gruplardaki bireylerin daha dikkatli olması ve kendilerini koruması gerekir. Çok ileri yaşta, engelli, bebek ve çocuk gibi bireyler kendilerini koruyamayacak durumda olabilir. Bu durumda yakınlarının bu bireyleri daha yakından takip edip, sıcakla ilişkili sağlık sorunlarından korunmalarına destek olmaları yerinde olacaktır.
- Sıcak dalgasından korunma yolları nelerdir?
Sıcak havayla ilişkili hastalıkların en önemli nedeni, aşırı sıcakta vücuttan terleme veya idrarla kaybedilen sıvının zamanında yerine konulamamasıdır. Buna dehidratasyon diyoruz. Sıcak havalarda her zamankinden daha fazla su tüketmek zorundayız. Riskli grupta olunup olunmadığına bakılmaksızın günlük su tüketimini 2,5-3 litre düzeyinde tutmalıyız. Bu da günlük 8-10 bardak suya denk gelir. Sıvı ihtiyacını su ile karşılamak önemlidir. Alkollü ve kafeinli içecek tüketimini sınırlandırmalı, şekerli ve gazlı içeceklerden mümkün olduğunca uzak durmalıyız.
Mümkün olduğunca kendimizi serin tutmaya çalışmalıyız. Günün en sıcak saatlerinde dışarı çıkmamak, evimizi günün en serin saatlerinde havalandırmak, güneşin en tepede olduğu saatlerde güneşin içeriye girmesini varsa panjurla yoksa güneşlikle engellemek, serin tutan hafif (tercihen pamuklu) giysiler giymek, klima varsa kullanım talimatlarına uygun şekilde kullanmak korunmada etkilidir. Eğer evinizi yeterince soğutma imkânınız yoksa günün en sıcak saatlerini daha serin olabilecek dış ortamlarda geçirmek bir seçenek olabilir.
- Sıcak dalgaları kirlilikle birleştiğinde daha fazla risk yaratır mı?
Elbette. Aslında bu ikisi birbirlerinin etkisini artırırlar. Aşırı sıcaklarda havadaki toz miktarı da artar. Tozu yere indirecek yağmur ya da seyreltecek, uzağa taşınmasını sağlayacak rüzgâr yoktur. Ayrıca ikincil kirleticiler adı verilen ve güneş ışınlarının etkisiyle birincil kirleticilerden oluşan kirleticilerin (örneğin ozonun) miktarı da sıcak havalarda artar. Dolayısıyla kirli havaya mazur kalma ve etkilenim de artacaktır.
- Sıcak dalgaları sırasında kamu yetkililerine düşen görevler nelerdir?
Dünya Sağlık Örgütü sıcak dalgalarından etkilenebilecek ülkelere Sıcak-Sağlık Eylem Planı yapmalarını önermektedir. Bu konuda bir kılavuz hazırlamıştır (https://www.who.int/publications/i/item/9789289071918). Özellikle yerel yönetimler bu kılavuzdan yararlanarak halk sağlığını koruyacak önemli önlemler alabilir. Kılavuzda erken uyarı sistemlerinin kullanılması da önerilmektedir. Böylece gelmekte olan sıcak dalgası konusunda hem yurttaşların hem de etkilenebilecek sektörlerin (sağlık kurumları, itfaiye, inşaat sektörü, ormancılık vd.) uyarılmaları, hazırlıklı olmalarının sağlanması ve desteklenmesi mümkün olacaktır.
kaynak:https://www.temizhavahakki.org/
