Baharın başlangıcını ve yeniden doğuşu simgeleyen Nevruz bayramı, en eski geleneksel Türk bayramlarından biridir. Çoğu kaynakta Fars bayramı olarak ifade edilse de araştırmalar aslında bu bayramın bir Türk bayramı olduğunu ortaya koymaktadır.
Araştırmacı Beşir Mustafayev bu konudaki bir makalesinde “Ne yazık ki bazıları yanlış bilgilerden yola çıkarak Nevruz’un Türklere Farslardan geldiğini ileri sürmektedir. Hâlbuki Adriyatik’ten Çin seddine kadar kapsayan birçok ülkenin kaynaklarında görebiliriz ki Nevruz Türklerden alınmıştır. Türkler kullandıkları 12 hayvanlı takvimin başlangıcını da 21 Mart olarak almıştır. Türkler bu takvimi hicri takvimine kadar kullanmışlarıdır. Çok yaygın olarak kullanılan bu takvim günümüzde Türk topluluklarından bazılarında hâlâ kullanılmaktadır”[1] demektedir.
Atalarımız “Yenigün” de dedikleri nevruz gününü yılbaşı olarak kabul etmişlerdir. Varoluşu ve dirilişi simgeleyen bu kutlu gün, Anadolu’nun birçok yöresinde coşku ile karşılanan olayların olduğu bir gündür. Nevruz ortak bir payda olarak ise yeşillik, başlangıç, coşku ve canlılıktır[2]. Ayrıca Nevruz Türk insanının; suyu, ateşi, toprağı, havayı ve bu nimetleri veren Yaratana karşı teşekkürünün bir ifadesidir[3].
Nevruz bayramı günü yani 21 Mart tarihi, gece ile gündüzün eşitlendiği ve güneşin, göçmen kuşlar gibi kuzey yarımküreye yöneldiği bir tarihtir. Bu tarihten itibaren havalar ısınmaya, karlar erimeye, ağaçlar çiçeklenmeye, toprak yeşermeye, göçmen kuşlar yuvalarına dönmeye başlarlar[4].
Bugün Batı Trakya Türklerinden Anadolu ve Orta Asya’ya uzanan oldukça geniş bir coğrafyada kutlanan Nevruz’un, 2009 yılında Azerbaycan, Hindistan, İran, Kırgızistan, Pakistan, Özbekistan ve Türkiye’nin ortak başvurusuyla İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirasının Temsili Listesine kaydedildiğini[5] de son bir not olarak ekleyelim.
Kaynaklar:
-
Mustafayev, Beşir. “Adriyatik’ten Çin Seddine Uzanan Nevruz Geleneği.” Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 3.3 (2013): 60-73.
-
Rayman, Hayrettin. “Nevruz ve Türk kültüründe renkler.” Milli Folklor Dergisi 7.53 (2002): 10-15.
-
Kafkasyali, Ali. “Türk Dünyasında Nevruz Geleneğine Toplu Bakış.” Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 6.2 (2005): 149-172.
-
https://aregem.ktb.gov.tr/TR-12646/nevruz-nedir.html
-
https://www.kulturportali.gov.tr/portal/nevruz
